Çocuklara Mahremiyet Eğitimi Nasıl Verilmeli-Adnan Kalkan

Mahremiyet insan hayatının en önemli anlamı alanı olmasına rağmen günümüzün en büyük kanayan yarasıdır. Mahremiyet insanın kendi fıtratını koruma ve iç âlemini muhafaza etmesidir. Mahremiyet kendi özelidir. Yetişkinlerde mahremiyet ne kadar önemli ise çocuklarda da en az o kadar önemlidir. Dahası mahremiyet çocuklara erken yaşlarda verilmeli, öğretilmelidir. Lakin çocuklara mahremiyet eğitimi verilirken hassas bir konu olması sebebiyle hassas davranmak gerekir.
Çocuklara mahremiyet eğitimi, açık ve anlaşılır bir dil kullanılarak, yaşlarına uygun bir şekilde verilmelidir. Vücut bölgelerini doğru bir şekilde öğretmek, sınırların ne olduğunu anlatmak ve rahatsızlık durumlarında güvendikleri bir yetişkinle konuşmalarını teşvik etmek önemlidir. Güvenilir kaynaklardan ve kişilerden destek alarak, çocukların bu konuda sağlıklı bir farkındalık geliştirmelerini sağlamak önemlidir.
Anne babalar ilk mahremiyet eğitimi vermesi sebebiyle, mahremiyet konusunu ve aktarma yöntemlerini çok iyi bilmesi kritik öneme sahiptir. Diğer mahremiyet eğitiminde önemli kritik role sahip olanlar ise öğretmenlerdir. Çocukluktan ergenliğe mahremiyet konusunda çocuk ve gençleri bilgilendirmek gerekir. Psikolojik iyi oluş ve ruhsal huzurun en tesirli faktörlerinden biridir mahremiyet. Bu sebeple anladıkları dilde, çocuğun olgunluk seviyesine göre verilmelidir.
Doğru Terimleri Kullanmak
Çocuklara vücut bölgelerinin doğru isimlerini öğretmek, bu konuda açık ve net olmalarını, anlatılan konunun anlaşılmasını sağlar. Bölgeden bölgeye dil ve kavramların değişiklik göstermesi dikkatten kaçmamalıdır.
Sınırları Belirleyin
Çocuklara kişisel mahremiyet sınırlarının önemini anlatılmalıdır. Bedenlerini koruma veya başkalarının bedenlerine dokunma konusundaki sınırları öğrenmelerine yardımcı olunmalıdır. Kız-erkek ilişkilerinde mahremiyet sınırlarına dikkat edilmesi gerektiği gibi kendi hemcinsinin bedenine dokunma sınırları da anlatılmalıdır. Nitekim yanlış dokunuşların meydana getirdiği tepkisellik ve dürtüsellik de cinsel sapmaya sebep olabilmektedir. Oynadıkları oyuncaktan izledikleri film ve dizilere kadar sınırlara dikkat edilmelidir. Özellikle sosyal medyada sınır söz konusu değildir. Mahremiyet sosyal medyada ciddi anlamda ihmal edilmekte ve çocuklara örnek teşkil etmektedir. Anne babanın izlediklerinin mahremiyet sınırları çocuklar için “izlenebilir” fetvası olduğu bilinmelidir.
Güvenli/Güvensiz Yetişkinleri Anlatın
Çocuklara güvenebilecekleri ve güvenmemeleri gereken yetişkinleri, kişileri tanımalarını sağlayın. Acil durumlar veya rahatsızlık durumunda bu yetişkinlere başvurabileceklerini bilmeleri önemlidir. Her ne olursa olsun güvenmemeleri gereken kişileri de tanımlarını sağlayın. Mahremiyet sınırları özellikle din ve ahlak kuralları tarafından çizilmektedir. Bu çerçevede kimlerle nasıl iletişimde olmalarını bilmesi, çocuğun mahremiyetini kazanması ve korunması sürecinde kendisine fayda sağlayacaktır.
Rahatsız Edici Durumları Tanımlayın
Çocuklara mahremiyet açısından rahatsız edici durumları anlamaları için örnekler verilmelidir. İyi dokunuş ile kötü dokunuş arasındaki farkı vurgulayarak anlamalarını sağlamalıdır. Babanın kızına sarılmasının iyi ama yabancı birinin sarılması kötü olduğu, abisinin, kardeşinin omuzuna elini atmasının iyi ama yabancı birinin bunu yapmasını kötü, bir erkeğin kıza, bir kızın erkeğe cinsellikten bahsetmesi kötü, ama olgun bir kızın kıza, olgun bir erkeğin erkeğe model olmak ve bilgi vermek için rehber olması iyi, kız ve erkek farketmez birbirinin cinsel, mahrem alanlarına dokunmasının kötü, sosyal medya herhangi bir platformunda mahrem görüntü veya sesini paylaşmasının kötü olduğunu anlatmak gerekir.
Gizliliği Koruma Bilinci
Çocuklara özel, mahrem alanlarının ve gizliliklerinin önemini ve değerini öğretmek gerekir. Kapıları kapatma, özel konuşmalar ve kişisel eşyalar konusundaki sınırlarını anlamalarını desteklemek gerekir. Evde banyo, tuvalet, yatak odasının mahremiyetini öğretmek gerektiği gibi giyim ve kullandığı kelime, kavramların da mahremiyetine dikkat etmesini öğretmek gerekiyor.
Açık İletişim
Çocuklarla mahremiyet konusunda açık iletişim kurulmalıdır. Mahremiyet içerikli sorularına açık, dürüst ve anlayacakları dilde cevaplar verilmeli, böylece güven ortamı oluşturulmalıdır. Anne baba ve öğretmenler çocuklara mahremiyet ve cinsel kimlik konusunda soracakları sorulara mutlaka cevap vermelidir. Böylece güvenli kişilerden bilgi aktarılmış olur. Aksi halde ya sosyal medyadan ya da güvensiz kişilerden yanlış bilgi edinme sorunları söz konusu olabilir.
“Hayır,” Demeyi Öğretin
Çocuklara başkalarının cinsel istek ve dokunma isteklerine karşı “hayır” demeyi öğretmek gerekir. Kendi mahremiyet sınırlarını korumaları konusunda çocukları bilgilendirmek gerekir. Hangi ortamda maruz kalabilecekleri olası mahremiyet sorunlarını anlatmak gerekir. Olası kötü dokunuşlara hayır demesi öğretilmelidir. Kimin hangi dokunuşuna “hayır” demesi gerektiği anlatılmalıdır. Hangi bölgesine dokunuşa hayır demesi ve maruz kaldığında kimden nasıl yardım istemesi gerektiği iyice anlatılmalıdır. Anlayabileceği dilden, korkutmadan anlatmak önemlidir.
Güvendiği Yetişkinlere Konuşmasını Sağlamak
Çocuklara herhangi bir rahatsız edici durumu yaşadıklarında güvendikleri bir yetişkinle konuşmalarını teşvik etmek gerekir. Mahallede, okulda, herhangi bir sosyal ortamda sorun yaşadığı zaman kimle konuşmadı gerektiğini anlatmak gerekir. Diğer taraftan anne baba ile her konuda konuşamayacağı sebebiyle, güvendiği veya sizin güvendiğiniz kişilerle konuşmasını sağlayın. Hatta bazen sorun fark edip bir türlü anlayamadığını fark ettiğiniz zaman bir uzmandan destek almanız yerinde olur.
Kişisel Bakım Bilinci
Mahremiyet denince ilk akla gelen kişinin kendi vücududur. Onu korumak gerektiği gibi öz bakımını yapmak da mahremiyettendir. Temizlik ve kişisel bakım konularında bilinç kazandırarak, çocukların kendi bedenlerine nasıl bakım yapmaları gerektiğini öğretmek gerekir. Anne baba erken yaşta anlatarak, uygulama yaşı geldiğinde ise yaptırarak öğretmesi gerekir. Mesela küçük yaşta banyo yaptırırken nasıl banyo yapması gerektiği anlatılmalıdır. Daha sonra ise kendi banyosunu yapması sağlanmalıdır.
Güvenli İnternet Kullanımı
İnternet ortamı mahremiyeti ciddi anlamda ihmal ve istismar etmektedir. Çocukların cinsel ve mahrem kimliklerinden kopmasına sebep olmaktadır. Çocuklara yaşı geldiğinde internetin güvenli ve doğru amaç için kullanımını öğretmek gerekir. Online etkileşimlerde dikkat etmeleri gereken konular hakkında bilinçlendirilmelidir. Girmemesi gerektiği platformlar, oynamaması gerektiği oyunlar, izlememesi gerektiği videolar anlatılmalıdır. Sosyal hayattaki mahremiyet sınırlarının sosyal medya için de geçerli olduğunu anlatmak gerekir.
Din ve Değer Olarak Mahremiyet
İslam dini insanların mahremiyetini korumaları gerektiğini birçok ayetle bildirir (Nur, 30, 31. vd.). Mahremiyet kişinin hem vücut sağlığını hem de akıl, kalp ve ruh sağlığını korur. Kadın-erkek, erkek-erkek ve kadın-kadın sınırını korur. Bu sınırlar yaşı geldikçe çocuğa anlatılmalıdır. Nitekim mahremiyeti en iyi koruyan inançtır. Bu anlamda çocukların inanç bağları kuvvetlendirilmelidir. Mesela inançlı insan zina etmez, sapkınlık yapmaz, zarar vermez. Bu sebeple din ve değerler bünyesinde çocuğa mahremiyet kazandırılmalıdır.
Mahremiyet sadece beden koruması değildir. Diline, beline, eline, sözüne, gözüne hayatın her aşamasında ve alanında sahip olmayı gerektirir. Bu anlamda kritik dönem olan çocukluk çağında, çocuğa mahremiyet öğretilmelidir. Çocuğun anlayacağı dilden, ikna metoduyla anlatmak önemlidir.
Adnan Kalkan
adnankalkan01@gmail.com
Twitter: @adnankalkan01
YouTube: Adnan Kalkan