Okul Öncesi Döneminde Görülen Davranış Bozukluklarına Neden Olan Faktörler

Okul öncesi dönem ya da erken çocukluk döneminde görülen davranış bozukluklarının birçok sebeple ortaya çıktığını söyleyebiliriz ve bu sebepler sonucu ortaya çıkan davranış bozukluklarını tespit etmek de zor olabilmektedir.

Drossos (2004:4) davranış problemlerinin sebep olabileceği faktörlere dört başlık altında toplamıştır. Bunlar demografik risk faktörleri, biyolojik risk faktörleri, psikososyal risk faktörleri, bilişsel risk faktörleridir.

1. Demografik Risk Faktörleri

Çocuklarda gözlenen davranış sorunları ve çevresel etmenler arasında zıt ilişki söz konusudur. Bu çevresel etmenler yoksulluk, düşük sosyoekonomik düzey, işsizlik şeklinde ele alabiliriz. Sosyoekonomik düzey düşük olan ailelerde, genellikle sosyal ve ekonomik problemlerin davranış bozukluklarına sebep olduğu gözlenmiştir. Yapılan bazı araştırmalarda düşük sosyoekonomik düzeyde bulunan bazı annelerin bebekleri ile birlikte 12-30 aylık arasında yaşları bulunan çocukları incelemişlerdir. Bu araştırmaların sonuçlarına göre, birçok davranış bozukluğunun 2-3 yaş civarında ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Cinsiyet açısından incelendiğinde ise davranış bozukluklarından olan aşırı hareketlilik, saldırganlık benzeri davranış bozuklukları erkeklerde kızlara göre daha fazla görüldüğüne ulaşılmıştır. Campbell, (1995:123) göre ise, okul öncesi dönemde bu problem kendini pek belli ettirmemektedir. İlköğretim dönemine kadar problemli davranışların kız ve erkek arasında farkın kendini çok belli ettirmediğini göstermektedir.

2. Biyolojik Risk Faktörleri

Biyolojik risk faktörleri genellikle doğum, yetersiz kiloda doğum gibi faktörlerin, ileride çocuğun davranış bozukluğuna sebep olabileceğini dile getirmektedir. Prematüre doğum ile doğan çocuklardan özellikle bu nedenle çeşitli hastalıkların meydana gelmesi ile çocukta okul öncesi dönemde, çeşitli davranış bozukluklarının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Biyolojik faktörler dışında, özellikle doğum sonrasında ortaya çıkan davranış bozukluklarında, anne-babaların çocuğa yönelik tutumlarının da olumlu yaklaşımlar ile çocukta birçok problemin ortadan kaldırılabileceğine inanılmaktadır. Aksi takdirde var olan davranış bozukluğu, ileriki yaşlarında çok daha ciddi problemlere sebep olabilmektedir.

Çocuklarda ters mizaç da davranış problemlerine sebep olabilmektedir. Çok hareketli, katı ve kararsız çocuklar da çocuğun ileride davranış bozukluğu yaşayabileceğini gösterebilmektedir.

3. Psiko-Sosyal Risk Faktörleri

Davranış bozukluklarına sebep olabilecek bir diğer faktör ise psiko-sosyal risk faktörüdür. Genellikle çocuklarda, özellikle anne babaların tutumlarından çocuğun doğduğu ilk zamanlar itibarıyla çeşitli vakalar çocukta uyum ve davranış bozukluğuna yol açtığı tespit edilmiştir. Burada özellikle aşırı otoriter olan ya da çocuğuyla olumlu yönde bağ kuramayan anne-babaların çocuklarının davranış bozukluklarına yakalandığı tespit edilmiştir. Yapılan bazı araştırmalar, anne-babaların kendileri çocukluklarında görmüş oldukları olumsuz tutumlar sonucunda davranış bozukluğu geliştirdiği ve bunun sonucunda da kendilerinin de çocuklarına karşı olumsuz tutum davranış takınarak çocuklarında davranış bozukluğu meydana gelmesinde etkili rol oynadıklarına ulaşılmıştır. Özellikle şiddet ve saldırganlık öğrenilir olduğundan, anne babası şiddet ve saldırganlık sergileyen çocuklarda da şiddet ve saldırganlık tutumu gözlenmiştir.

Aşırı kontrollü, diktatör, aşırı disiplinli olan anne babaların çocuklarında ise öfke ve saldırganlık davranışları gözlenmiştir.

Yapılan birçok araştırmada, anne babaları ilaç kullanan çocuklar arasında davranış bozuklukları tespit edilmiştir. Davranış öğrenilebilir olduğundan, çocuk anne babadan gözlem yoluyla davranışı öğrenir. Dolayısıyla anne babalar, nasıl bir çocuk yetiştirmek istiyorsa, kendileri de bu yönde davranış sergilemelidir.
Kaynak: Adnan Kalkan/Çocuklarda Davranış Bozuklukları ve Çözümleri